Janusz Stefan Kubiak

---

Życiorys

Janusz Stefan Kubiak przyszedł na świat w Tczewie jako najmłodszy z synów Franciszka Kubiaka oraz Cecylii z Damięckich. Był bratem Zygmunta Kubiaka, znanego filologa klasycznego, pisarza oraz tłumacza, a także Tadeusza Kubiaka, który zasłynął jako poeta. Od 1939 roku osiedlił się na warszawskim Grochowie, w domu swojej matki.

W 1951 roku uzyskał maturę w Państwowym Liceum Ogólnokształcącym, a następnie podjął studia na kierunku historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. W 1955 roku obronił pracę magisterską zatytułowaną „Dwa późnogotyckie ołtarze w Warty”. W latach 1963-1965 uczęszczał do Podyplomowego Studium Planowania Przestrzennego na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie dyplom uzyskał w 1967 roku.

W latach 1977-1978 uczestniczył w podyplomowym kursie metodologii badań nad sztuką, który odbył się w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1977 roku otworzył przewód doktorski w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Jego rozprawa nosiła tytuł „Koncepcja urbanistyczna XIX-wiecznego miasta na przykładzie Żyrardowa – interpretacja i program konserwatorski”, którą prowadził prof. Witold Krassowski. Niestety, z powodu problemów rodzinnych Kubiak nie zdołał ukończyć pracy.

16 czerwca 1959 roku poślubił Barbarę Marię z Hebdzyńskich, która zmarła w 1978 roku. 5 stycznia 1980 roku zawarł kolejny związek małżeński z Marią Barbarą z Kozłowiczów. Janusz Kubiak zmarł nagle 27 grudnia 1982 roku w wyniku zawału serca. Jego ostatni spoczynek znajduje się w rodzinnym grobie Damięckich na cmentarzu św. Wincentego w Warszawie, w kwaterze 23E-4-24. Pozostawił po sobie syna Wojciecha, który przyszedł na świat w 1962 roku i kontynuuje tradycję rodzinną jako historyk sztuki i muzyk.

Praca zawodowa

Janusz Stefan Kubiak rozpoczął swoją karierę zawodową w Redakcji Zagranicznej Polskiego Radia, gdzie pracował w latach 1955–1960. Następnie, od roku 1960, dołączył do zespołu Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków, mieszczącego się w Warszawie, i kontynuował tam swoją pracę aż do swej śmierci.

W okresie między 1960 a 1976 rokiem Kubiak był zatrudniony w Pracowni Dokumentacji Naukowo-Historycznej Oddziału Warszawskiego PKZ, a od 1970 do 1976 roku pełnił funkcję jej kierownika. Jego doświadczenie w tej dziedzinie zaowocowało rozpoczęciem kariery akademickiej − od 1974 roku Kubiak wykładał na Podyplomowym Studium Konserwatorskim przy Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

W 1976 roku zajął stanowisko specjalisty ds. badań historycznych w zarządzie PKZ. W roku 1980 powierzono mu odpowiedzialność za utworzenie oraz kierowanie Pracownią Badań Urbanistycznych w nowo powstałym Zakładzie Badawczo-Rozwojowym PKZ, którym zarządzał aż do końca swoich dni.

Kubiak był aktywnym członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Towarzystwa Urbanistów Polskich. W latach 1967–1969 pełnił rolę sekretarza Zarządu Oddziału Warszawskiego SHS, a od 1977 roku zasiadał w Zarządzie tego oddziału, gdzie w latach 1979–1980 sprawował funkcję prezesa. W 1980 roku dołączył do NSZZ „Solidarność”, a w 1981 zasiadł w Radzie Pracowniczej Oddziału Badań i Konserwacji PP. PKZ w Warszawie. Ponadto, Kubiak był również członkiem redakcji czasopism „Ochrona Zabytków” oraz „Spotkania z Zabytkami”.

Dorobek zawodowy

Janusz Kubiak to wielce ceniony autor, który z pasją angażuje się w badania dotyczące zagadnień historyczno-urbanistycznych. Jego dorobek, związany z konserwacją i analizą urbanistyki, obejmuje imponującą liczbę 61 dokumentacji nieopublikowanych oraz 40 artykułów, które ukazały się w przestrzeni publicznej od roku 1965.

W latach 60. Kubiak koncentrował swoje zainteresowania na małych ośrodkach miejskich zlokalizowanych na wschodnich terenach Polski oraz w regionie Kielecczyzny. Przełomowe dla jego kariery były lata 70., kiedy to jego badania obejmowały obszary Mazowsza oraz Podlasia.

Wśród jego ostatnich prac można wymienić znaczące opracowania, takie jak „Podkowa Leśna. Studium historyczno-urbanistyczne”, które powstało we współpracy z K. Rudzińskim, a także „Dokumentacja historyczno-urbanistyczna zespołu Walcowni Metali Warszawa” (d. Norblin, Bracia Buch i T. Werner) stworzone wspólnie z T. Szyburską. Kubiak miał także zaszczyt przygotować rozdział dotyczący Tykocina, który został zamieszczony w pierwszym tomie „Zabytków urbanistyki i architektury w Polsce”, redagowanym przez prof. W. Kalinowskiego, wydanym w 1986 roku.

Jego wkład w rozwój dziedziny został wielokrotnie doceniony, otrzymując m.in. odznakę „Zasłużonego Działacza Kultury” oraz nagrodę zespołową Ministra Kultury i Sztuki za projekt „Dokumentacja konserwatorska urbanistyczno-architektoniczna Żyrardowa”, który stworzył w zespole z A. Gryciukową i T. Szyburską. Obecnie jego nieocenione prace znajdują się w zasobach Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Wybrane miejsca prac badawczych i konserwatorskich

W ciągu swojej kariery Janusz Stefan Kubiak prowadził badania oraz prace konserwatorskie w licznych miejscach, które mają ogromne znaczenie historyczne i kulturowe. Oto niektóre z nich:

• zespół pałacowy Zamoyskich w Klemensowie,
• Kraśnik,
• Nowa Słupia,
• Siemiatycze,
• Białowieża,
• Tykocin,
• Żyrardów,
• Drohiczyn,
• Czersk,
• Łomża,
• Rawa Mazowiecka,
• Zamość,
• Chęciny,
• Podkowa Leśna,
• zamek biskupi w Janowie Podlaskim,
• kościół i klasztor podominikański w Sejnach,
• pałac w Serebryszczu,
• zespół pokamedulski w Wigrach,
• zespół pałacowy w Kurozwękach,
• zamek Ogrodzieniec.

Prace

Oto przegląd prac badawczych oraz projektów, które były prowadzone przez Janusza Stefana Kubiaka, obejmujące różnorodne tematy z zakresu architektury oraz urbanistyki.

• Nieznany plan parku Klemensowskiego z 1806,
• Kościół i klasztor pobernardyński w Złoczewie,
• Uwagi dotyczące „Wytycznych do opracowania problematyki ochrony wartości kulturowych w planach zagospodarowania przestrzennego”,
• Dawna Fabryka Norblina w Warszawie – szopa na rowery czy katedra w Lincoln?,
• „Architektura miast przemysłowych drugiej połowy XIX w. Jej historyczne i współczesne problemy” – sympozjum w Łodzi,
• Urbanistyka i architektura Żyrardowa: jej wartość i problemy konserwatorskie,
• Żyrardów, miasto fabryczne – pokaz w Warszawie,
• Rawa Mazowiecka – program konserwatorski,
• Dziedzictwo czy narzędzie? Warszawiak o ratowaniu Krakowa,
• Urbanistyka Podkowy Leśnej,
• Teraźniejszość rzeczy minionych,
• Konserwować czy restaurować?,
• Sandomierz – 1000 lat.

---

Oceń: Janusz Stefan Kubiak

---